Jan Sageman

Achtergrond
Vermoedelijk is hij afkomstig is uit de Veluwe, omdat we hem daar voor het eerst tegenkomen. Doordat hij ook als Johan Sageman bekend is, duurde het even voordat duidelijk werd dat het hier om dezelfde persoon gaat. Het was echter vrij gebruikelijk dat personen met de naam Jan, Johan werden genoemd en omgekeerd.
Omstreeks 1580 huwde hij met Maria van Arler en gezamenlijk woonden ze op het Huis Schouwenburg in ’t Harde (bij Elburg, Gelderland). Wellicht erfde zij het huis van haar vader Arend (of: Aernt) van Arler, die eerder eigenaar was.

Later huwde hij opnieuw met Alida Mouthaens, en op 4 november 1620 komen ze beide met attestatie in Bolsward aan.
Zijn familiestamboom is lastig te reconstrueren, maar vermoedelijk hadden ze vier of vijf kinderen: Catharina Wendelina, Julius, Jacob (of: Jacques), Maria en waarschijnlijk een Anna.

Militaire carrière
In de Martinikerk te Bolsward bevindt zich een prachtig epitaaf (gedenkteken), deels verscholen achter een grote koorbank. Hierop staat het leven van Jan in hoofdlijnen beschreven^. Zo werd hij 72 jaar oud en diende daarvan 52 jaar in het leger. In 1573 begon zijn militaire carrière, waarschijnlijk als vaandeldrager. 10 jaar later, in 1583, kwam hij in dienst van het Friese Nassause Regiment.

Als kapitein was hij al betrokken bij het beleg van Steenwijk in 1592, voor de Friezen een belangrijke mijlpaal in de 80-jarige oorlog.
Hij raakte hierbij overigens (licht)gewond.

In 1596 was  hij aanwezig bij Beleg van Hulst.
In 1600 was hij als kapitein van een Fries regiment aanwezig bij de Slag van Nieuwpoort.

Een jaar later (1601) trok hij met zijn compagnie naar Oostende, de stad die door de Spanjaarden lang werd belegerd. In 1603 lag hij waarschijnlijk in garnizoen te Sloten, omdat daar zijn dochter Catalina wordt geboren. In 1604 werd hij bevorderd als sergeant-majoor, waarschijnlijk voor bewezen diensten en meestal was er door overlijden een functie vacant gekomen. De volgende carrièrestap liet niet lang op zich wachten, want op 13 januari 1607 werd hij benoemd als majoor. Echter meestal werd hij ‘gewoon’ kapitein genoemd, dat is iemand met een eigen compagnie.

Na het overlijden van Jan Sageman op 28 april 1625 werd hij in de functie van kapitein opgevolgd door Hessel van Aysma, de broer van de bekende kolonel Schelte.
Zijn zoon Jacob (of: Jacques) Sageman, diende weer als sergeant onder kapitein Hessel van Aysma.

Familiewapen
Het wapen van de familie Sageman is in kleur bewaard gebleven door een fraaie afbeelding in een oud studentenboek te Utrecht. Het wapen bevat een liggende wassenaar (halve maan) vergezeld van drie sterren (boven 2, onder 1). Op het epitaaf te Bolsward stond waarschijnlijk hetzelfde wapen afgebeeld, echter dit werd weggebeiteld tijdens de Franse tijd. Alleen het helmteken is nog duidelijk te zien, namelijk een lans met vaantje.

Overige
In Bolsward is er nog steeds een zogenaamde ‘Zaagmanspost’. Dit brugje over een gracht lijkt nog een duidelijke verwijzing naar deze vergeten held uit de 80-jarige oorlog. Misschien kan verder archiefonderzoek nog meer informatie aan het licht brengen.

Familieleden in het leger

• Zijn zoon Julius Saagmans (1604->1672) huwde (2) 1641 met Ath van Osinga. Zij was een zus van kolonel Schelte van Aysma.
• Zijn zoon Jacob Sageman  (ong. 1605-?) was vaandrig, sergeant en later luitenant. Hij huwde in 1629 Anna Catharina van Monchau.

Vaandel
Er zijn drie vaandels bekend van zijn compagnie.

Compagnie nr. 6
* Jan Sageman (*ong. 1553-1625)
* Kapitein van 1593-1625
* Voorganger: –
* Opvolger: Hessel Hotzes van Aysma
* Hoogste militaire functie: sergeant-majoor
* Woonplaats: ’t Harde, Bolsward

Meer informatie:
www.andrebuwalda.nl
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
https://www.landgoedhuisschouwenburg.nl/
https://snv.courant.nu/issue/ELC/1951-01-16/edition/null/page/6?query=Zegt%20de%20Voorz&sort=relevance&page=2

---

Woonde waarschijnlijk tijdens huwelijk met Maria op het landgoed Huize Schouwenburg, bij ’t Harde.
Woonde te Sloten (1603), Leeuwarden (1604), Bolsward (1620).
Sergeant majoor en hopman bij het Fries Nassause Regiment te Bolsward.

Vermeld in dagboeken WL van 1590-1605.

Militair sinds 1573 en sinds 1583 in het Friesch regiment.
Hij was luitenant in de compagnie van kapitein Willem Willemsen (dagboeken WL).
Werd in 1590 aangesteld als kapitein.

Beleg van Steenwijk, 1592, waarbij hij gewond raakte.
..vijf Vriesche Capiteyns, Peter van Leorden, Juwe van Esinga, Michel Hage, Johan Sageman, Crijn de Blauw,
die drie eersten werden swaerlijck geschoten, d’ander twee met stenen gheworpen…
uit: Everhard van Reyd, ‘Voornaemste gheschiedenissen…’

In 1593 kapitein. (Geschiedenissen, Vervou)
In 1596 aanwezig bij Beleg van Hulst.
In 1600 aanwezig bij de slag van Nieuwpoort.
Zie ook zijn compagnie vaandelschets ca. 1601.
In 1601 deed Jan Sageman mee aan de veldtocht naar Brabant (bron: Pierius Winsemius, boek 20, blz. 14), onder Quirijn de Blau, die de 2e groep leidde van 6 vaandels.
(J. Punt) : Op een lijst van het veldleger bestaat zijn compagnie uit 171 manschappen

Woonde te Sloten (1603), Leeuwarden (1604), Bolsward (1620).

Kapitein Sageman was een Fries en dapper krijgsheld, betrokken bij het beleg van Steenwijk in 1592 (Bron: van der Aa).

Werd in 1604 aangesteld als sergeant-majoor.
Hij wordt in 1604 bij de geboorte van Julius hopman (kapitein) genoemd.
Op 8-4-1605 wordt een J. Zaegman benoemd als kapitein (www.mpaginae), dit is wel heel opvallend aangezien hij al lang kapitein was.
Op 13-1-1607 werd hij majoor in het 1e bataljon van Rennenberg. (Op 15-7-1631 werd Ludolf Potter de volgende majoor).
Met att. bij de geref. gem. te Bolsward aangekomen 4.11.1620.
In 1623 genoemd als kapitein (http://www.mpaginae.nl/At/Taux1623en1639.htm).
Op 25-3-1625 was Rienck van Sytzama vaandrig onder hopman Johan Saegman, die toen garnizoen houdende te Bolsward (www.archieven.nl).
In 1623 is Schouwenburg eigendom van Maria van Arler, vrouw van Johan Sageman. Johan wordt dan aangeslagen voor 9 gulden in het verpondinscohier (gewone boerderij is dan 1 of 2 gulden en het nabijgelegen Zwaluwenburg 11 gulden).

Na zijn overlijden volgde Hessel van Aysma hem op 1-7-1625 als kapitein op.

In Bolsward is nog steeds een zogenaamde Zaagmanspost, een brugje over een gracht.

In 1649 deed er een Alida Saechmans mee aan de ‘loterije van Johan de Bondt’, zij is ws zijn weduwe.

50.
Voor een deel verscholen achter een koorbank tegen de noordmuur is een gedenkteken
voor Jan Sageman, kapitein en later sergeant-majoor in een Fries regiment.

Als den manhaften Ian sageman vaeliant
had tueenvijftich iaer gedient het Nederlant
onder ’t Fries regiment tueendeveertigh iaren
daervan vijendartigh als capitein cloeck eruare[n]
ook eenentuintich iaer sergiant maieur geuest
tueentseuentich out was schiedt hi vit dit foe.eest
sin lichaem leit int graf sin siel gaet hem verlusten
bij Christum onsen heer om ewich daer te rusten
sterf den 28 april 1625

121ro.
??-??-1621.
Koper: Johan Sageman, sergeant-maior en bestalter hopman des Vrieschen Nassauschen Regiments, garnizoen houdende binnen deze stede en Juffrouw Maria Mouthaens, zijn wijf.
Onroerend goed: huis, schuur en plaats op de (Grote) Dijlakker, strekkende van voren van de straat tot achteren aan den Bolwerk, met de gerechtigheid van de steeg ten noordoosten van het huis.
Bewoond door:. —-.
Naastliggers: Pijer Sijtses ten zuidwesten en Harmen Albertszoon ten noordoosten.
Gekocht van: Feijcke Idtszoon en Wijpck Hendricksdochter.
Koopsom: 1.565 goudgls.
Opmerking: belast met 37 stvs jaarlijkse grondpacht.
NB: dit is nu de Grote Dijlakker 29 te Bolsward.

Nedergerecht Bolsward 222, proclamatie pag. 098ro
Betreft: verkoop te Bolsward 26-6-1650:
juffr. Aleida Molthaen te IJsselstein in het Sticht Utrecht, weduwe van Johan Sagman in leven capitain minor der Frischen en Nassausche Regimenten voor de ene helft
en Hendrick Sagman, luitenant van de compagnie van hopman Sibrand van Walta c.s. voor de andere helft.