Leendert Huijghis

Achtergrond
Van de familie Huijghis/Huygens is helaas nog niet heel veel bekend en ze behoorden niet tot de Friese adel.
Wel was het een sinds het begin van de 16e eeuw een invloedrijke familie in Leeuwarden.
Het lijkt erop dat de naam Huygens een luxe variant is van het patroniem Hugo, aangezien de oudst bekende Lenert een zoon van Hugo was.
Ook de gebezigde variant Hugenius is een latijnse vorm van ‘zoon van Hugo’.

Leenard Huyge
In 1509 was een Tjaard van Andringa grietman van Utingeradeel en Aengwirden, in een uiterst onrustige tijd.
Er was een jarenlange burgeroorlog gaande tussen de Schieringers en Vetkopers en Gosse hoorde met een aantal andere grietmannen bij de partij van de Vetkopers. De bekende Jancko van Douwama was hiervan de Friese leider.

De Schieringers hadden eerder al steun gezocht bij Albrecht van Saksen, die een flink stuk van Friesland in zijn macht had gekregen.
De Vetkopers haalden toen de Geldersen naar Friesland toe, maar omstreeks 1512 had Albrecht de overhand gekregen.
Hierbij werden de bezittingen van o.a. Tjaard van Andringa verbeurd verklaard en werd hij als grietman afgezet en vervangen door Epo van Douma.
Er staat hierbij vermeld dat zijn goederen aan een zekere Michiel Schrijver en Leenard Huyge werden gegeven.

Nu woonde er in Leeuwarden in 1527 inderdaad een Lenert Hugozn, welke gehuwd was met een telg uit de familie Buygers en in 1531-1532 burgemeester van die stad was.
Het is waarschijnlijk dat het hier om dezelfde persoon gaat !
In Leeuwarden bewoonde hij het Huyghis/Huygenshuis aan de Eewal.
Later is deze zijstraat vernoemd naar deze belangrijke bewoners en heet nog steeds Huygensstraat.

Een zoon van deze Lenert was Frans Leonard Huijghis (1530-1584) die gehuwd was met Geel van Bootsma.
Hij woonde te Leeuwarden in het Huijghishuis en hij was in 1566 lid van het Verbond der Edelen, die de opheffing van de Inquisitie vroeg.
Na zijn vlucht, keerde hij terug naar Kollum, vermoedelijk naar Bootsma State, waar zijn zwager, grietman Epe van Bootsma, woonde.
Na het overlijden van Geel, trouwde hij met Aaltje van Roorda, dochter van de watergeus Binnert van Roorda uit Hijum.
Uit zijn huwelijk zijn vier kinderen bekend: Leendert, Hisck, Frans en Maycke.

Leendert Huijghis werd in 1552 geboren, vermoedelijk in Leeuwarden in het familiehuis.
Hij trouwde omstreeks 1580 met Wijts van Galama, dochter van Taecke van Galama en  en Auck van Tjessens.
Deze Wijts overleed op 13 december 1607 en werd begraven in de kerk te Akkrum.
Leendert trouwde hierna opnieuw, nu met de veel jongere Frouck van Aysma, dochter van Hessel van Aysma, die president van het Hof van Friesland was.
Uit dit huwelijk werd in 1616 een zoon Hessel Huijghis geboren, die op het mooie Wybranda State te Hichtum kwam te wonen.
Op 3 september 1622 overleed Leendert, waarna hij werd begraven naast zijn eerste vrouw in de kerk te Akkrum.
Frouck van Aysma overleed op 8 augustus 1632, maar zij werd begraven bij haar vrijgezelle broer Taco van Aysma, in de kerk te Hichtum.

Blinxtra State
Door het huwelijk met Wijts van Galama, kwam Leendert in het bezit van Blinxtra State te Akkrum.
Haar ouders woonden reeds op deze state en aangezien haar vader in 1568 overleed, zullen niet lang daarna het jonge echtpaar hun intrek in de state hebben genomen.
Na het overlijden van Leendert in 1622, kwam de state in eigendom van zijn zoon Hessel van Huijghis, die echter in Hichtum woonachtig was.
Ook die zijn dochter, Frouck Huijghis, was eigenaar van Blinxtra State.
Deze generaties na Leendert hebben de state dus verhuurd en woonden zelf ergens anders.
Overigens werd de state vroeger ook wel ‘Jonker Huygis-huis’ genoemd.

Militaire carrière
In 1590 was Leendert vaandrig onder hopman Haye Herbranda, waarmee zijn militaire carrière betrekkelijk laat op gang kwam omdat hij toen al 38 jaar oud was.
Vermoedelijk werd hij op 10 februari 1593 luitenant, onder kapitein Doecke van Rinia die de overleden Herbranda opvolgde.
Op 15 februari 1594 werd Leendert kapitein, toen hij Doecke van Rinia opvolgde die ook overleden was.
Opvallend is hierbij de dat de zoon van Doecke van Rinia, Haye van Rinia, weer trouwde met een jongere zus van van Leendert, Maycke Huijghis.

Van zijn militaire activiteiten is alleen bekend dat hij in 1596 in de vesting te Bourtange aanwezig was.

In de resoluties van Gedeputeerde Staten van Friesland vinden we een besluit uit 1599, waarin aan de stadhouder voorgesteld wordt om na de ontbinding van het veldleger twee compagnieën in Friesland te houden. De kosten van de oorlog waren in die tijd zover opgelopen en betalingsachterstand van Friesland was zo groot, dat besloten was de zaak drastisch in te krimpen. De ene compagnie stond onder leiding van ene Lenert Huyghes en werd in Leeuwarden gelegerd. Over de andere voerde Tiete van Hania het bevel en deze compagnie werd naar Harlingen gestuurd.
November 1599 heeft kapitein Leendert Huijghis volgens dezelfde resoluties Gedeputeerde Staten verzocht hem ontslag te verlenen. Hierop wordt Wigle van Hania als zijn opvolger benoemd.

Eind 1604 is hij volgens een akte in het hypotheekboek van Leeuwarden ‘gewesene hopman‘, wat dus klopt met bovenstaande.
Op 3 september 1622 overleed hij zoals hierboven gemeld

Familiewapen

Beschrijving: in blauw een goud gebladerde open krans waartussen een zilveren lelie.

Grafzerk

Opschrift is als volgt:

16 HP 10 QC

Ao 1622 den 3 september sterf den eedele eerentpheste heerschap Lenardt va Huyghis

Ano 1607 de 13 decembr sterf die eedele deuchtsame i. Wijtz va Galama Lenart Huijghis wijf

Ecce sub hoc tumulo, quem condit saxea moles,
Witskia de Galama molliter incubuit
Strennuus hanc belli sibi dux Leonardus ab Hugens
Legitimo quondam innxerat in thalama
Vixit ea et uiuit, quae non contraria, gaude
corpus habet tellus, mentem animamq Deus

Familieleden in het leger

• niemand

Vaandel
niet bekend.

Compagnie nr. 57
* Leendert Huijghis (geb. 1552-U1622)
* Kapitein van 1594-1599
* Voorganger: Doecke van Rinia
* Opvolger: Wigle van Hania
* Hoogste militaire functie: kapitein
* Woonplaats: Akkrum

Bronnen / meer informatie
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm|
http://www.stinseninfriesland.nl/HuygenshuisLeeuwarden.htm
http://www.stinseninfriesland.nl/BlinxtraStateAkkrum.htm
http://www.walmar.nl/inscripties.asp

Noten
nvt