Jacques van Oenema

Achtergrond
De familie Van Oenema is een oude Friese adellijke familie, waarvan de oorsprong in het kleine dorpje Terkaple ligt in de grietenij Utingeradeel.
De kerk aldaar was vroeger hun kapel en in 2016 kwam er een zeer oude grafzerk tevoorschijn van een Tjepcke van Oenema.

Jacques (of: Jacobus) is op 10 december 1591  in Sneek geboren, als zoon van Tinco van Oenema en Catharina de Blocq.
Zijn vader was in zijn geboortejaar net grietman van Schoterland geworden, maar woonde er zo te zien niet.
Aemelius van Oenema, Jacques zijn broer, volgde zijn vader op als grietman in 1627.

Op 3 maart 1622 huwt Jacques te Leeuwarden Taetje van Vierssen, dochter van de muntmeester Willem van Vierssen en Titia Gothofredi.
Uit zijn huwelijk met Taetje zijn twee kinderen bekend: Willem en Sibilla.
Helaas zijn beide kinderen jong overleden en begraven in de kerk te Oudeschoot.

In 1629 woonde Jacques op Huize Voormeer te Oudeschoot en in 1632 ruilde hij deze state met ‘Moerborch’ in Heerenveen, welke toen van jonkeer Gerrit van Sickingha was.
Op deze plaats verrees later het huidige en nog bestaande Oenema State, gebouwd door zijn broer Aemilius. Deze laatstgenoemde had het in 1632 weer van zijn broer overgenomen.

Militaire carrière
Voor Jacques lag een carrière in het leger voor de hand, want op 3 januari 1618 wordt hij als luitenant benoemd in de compagnie van kapitein Juw van Harinxma.
Vier jaar later, op 25 januari 1622, volgt hij Juw zelfs op als kapitein, omdat die dan grietman van Wymbritseradeel is geworden.

In 1627 lag hij in garnizoen in Franeker.

In 1630 staat Jacques vermeld op de lijst van compagnieën, die naar Lingen gestuurd konden worden voor een beleg. Dit beleg ging een jaar eerder echter niet door, omdat gekozen werd voor de belangrijkere stad ’s Hertogenbosch. Jacques woonde toen in Heerenveen, zo staat erbij vermeld.

In 1631 werd er door de Friese Staten een tweede Fries regiment opgericht, waarbij Jacques van Oenema tot luitenant-kolonel werd benoemd. Pas op 22 juni 1633 wordt dit officieel door de Raad van State goedgekeurd.  In deze topfunctie loopt hij begin januari 1633 mee in de lijkstatie van de overleden Friese stadhouder Ernst Casimir en draagt daarbij het zwaard van de stadhouder.

Op 3 februari 1635 volgt zijn hoogtepunt van zijn carrière, omdat hij dan wordt benoemd tot kolonel van het tweede Friese regiment.
Hij volgt op die dag kolonel Ids (of: Edzard) van Eminga op, die die maand in Delfzijl zou overlijden.

In 1637 is hij waarschijnlijk aanwezig bij het bekende Beleg van Breda, waarbij ook het Aysma Regiment (van Schelte van Aysma) aanwezig is.
In 1646 komt er een einde aan de lange militaire carrière van Jacques, van wie we helaas nog geen wapenfeiten kennen.
Zijn compagnie ging naar de op 17-1-1646 door de Friese Staten benoemde kapitein Tjalling van Sixma.
Op 7 april 1646 wordt zijn opvolger George Frederik thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg benoemd als kolonel.

Bestuurlijke carriere en overlijden
Jacques werd gekozen als grietman van Ooststellingwerf en werd in die functie op 10 januari 1646 benoemd.
Het grietmanschap van deze gemeente was overigens bijna de gehele 17e eeuw in handen van de familie Lycklama a Nijeholt
Lang kon hij echter niet van deze baan genieten, want op 6 oktober van hetzelfde jaar kwam hij al te overlijden.
Hij werd begraven in de kerk van Oudeschoot, waar zijn grafsteen nog aanwezig is, met de tekst:

Den 6 8 brs 1646 sterf [de] eedelen manhaften gestrengen Jacques van Oenema eerst colonel een der Vriese regimenten daer naer grietman over Stellingwerf Oostend

Ook zijn vrouw ligt in de kerk van Oudeschoot begraven, gezamenlijk met haar twee jong overleden kinderen.
Taetje overleed op 18 juli 1625 op ongeveer 25-jarige leeftijd, in het kraambed van haar dochter Sibilla.

Schilderij
In 1641 maakte de bekende schilder Wybrand de Geest een portret van Jacques van Oenema.

Opsterlandse Veencompagnie
In 1645 was Jacques medeoprichter van de Opsterlandse Veencompagnie, die grote delen van Opsterland zou vervenen. Hij deed dit samen met Johannes Crack, Saco Fockens en Saco van Teyens. Omdat Jacques reeds in 1646 kwam te overlijden, heeft hij er amper van kunnen profiteren. De aandelen zijn nog tot in de 18e eeuw in handen geweest van nazaten, toen de familie Lycklama a Nijeholt deze overnam.

Familiewapen

Familieleden in het leger

• Een zus van zijn vrouw, Janniken van Vierssen, was gehuwd met kapitein Michael Potter (ong. 1580-1648)
• Een zus van zijn vrouw, Magdalena van Vierssen, was gehuwd met kapitein/ritmeester Willem van Haren (1581-1649)

Vaandel

niet bekend

Compagnie nr. 4
* Jacques van Oenema  (*1591-U1646)
* Kapitein van 1622-1646
* Voorganger: Juw van Harinxma
* Opvolger: Tjalling van Sixma
* Hoogste militaire functie: kolonel
* Woonplaats: Heerenveen

Meer informatie:
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
http://www.simonwierstra.nl/OENEMA3.htm
https://www.statenstinzen.nl/staten-en-stinzen/voormeer/
https://www.statenstinzen.nl/staten-en-stinzen/oenemastate/
http://www.historische-ver.haulerwijk.com/de-vaart/