Ids van Eminga

Achtergrond
De familie Eminga is een eeuwenoud Fries adellijk geslacht, oorspronkelijk afkomstig uit het dorp Stiens bij Leeuwarden.
Door huwelijk van Sjuck van Eminga met Frouck van Wiarda, kwam het belangrijke Wiarda State te Goutum in het bezit van de Eminga’s, die er vervolgens eeuwenlang op woonden. Kleinzoon Sjuck van Eminga (?-1541) kwam vermoedelijk op het (nieuwe? familiegoed) Eminga State, eveneens te Goutum te wonen, waarvan de bewonersgeschiedenis helaas grotendeels onzeker is.

Omstreeks 1570 wordt Ids van Eminga geboren als zoon van (water)geus en grietman Sjuck van Eminga en Fouwel van Holdinga.
Op 10 april 1605 huwt hij te Leeuwarden met Womck van Mockema, dochter van Syds van Mockema en Jets Douma van Oenema.
Womck komt echter al na één jaar te overlijden en voorzover bekend is Ids niet meer opnieuw getrouwd.
Overigens wordt Ids ook wel Idzard of Edzard genoemd.
In 1618 woont Ids samen met zijn, toen nog ongehuwde, zus His in Dokkum.

Zijn vader Sjuck werd watergeus en streed in 1568 mee bij Heiligerlee, de plaats waar de 80-jarige oorlog officieel begon.
Sjuck komen we in 1574 nog tegen bij de inname van Stavoren en een jaar later in Bolsward.
In 1580 werd hij benoemd tot grietman van Dantumadeel, welke functie hij 2 jaar lang uitoefende.
De broer van Sjuck, Hessel van Eminga, werd waarschijnlijk de nieuwe bewoner van Eminga State te Goutum.

–> ‘Onder Goutum, behoort den hr. Burmannia, 1722’ Tekening van Jacobus Stellingwerf, 1722 Het is onbekend welke state hier is afgebeeld, maar het kan hier om Eminga State te Goutum gaan omdat die in 1722 in eigendom was van Ruurd Juckema van Burmania.

Tot slot is er nog een leuke anekdote over de bijnaam van Eminga State, Drinkuitsma, te vermelden.
Het dorpswapen van Goutum bestaat uit drie schenkkannen.
Volgens de overlevering, wisten de 15e eeuwse broers Wiarda wel van ‘innemen’ en noemden zij hun states Burmania, Wiarda, Eminga respectievelijk Putsma, Schenkinsma en Drinkuitsma. Deze namen werden zelfs op kaarten vermeld, zie de afbeelding hierboven bijvoorbeeld.

dorpswapen Goutum (bron: https://www.heraldry-wiki.com)

Militaire carrière
In 1590 is hij vaandrig in de compagnie van kapitein Diederik Holstein.
Op 13 maart 1601 wordt Ids benoemd als kapitein in het Friese Nassause Regiment.
Hij mocht gelijk vol aan de bak, want hetzelfde jaar komen we hem tegen als kapitein die aan de veldtocht naar Brabant meedeed, onder aanvoerder Caspar van Ewsum, die zes vaandels leidde.
Diezelfde zomer was hij ook aanwezig bij het beleg van Rijnberk.
Op een lijst van het veldleger uit 1601 bestaat zijn compagnie uit 141 manschappen
In 1606 ligt Ids vermoedelijk in garnizoen in de vestingstad Coevorden, wat we weten omdat zijn vrouw Womck er dat jaar kwam te overlijden.
Van 1627-1631 schrijft hij brieven aan de Friese stadhouder Ernst Casimir vanuit de vestingstad Delfzijl.
Aangezien ook Schelte van Aysma als commandeur brieven schreef is Ids zeer waarschijnlijk commandeur geweest van Delfzijl gedurende deze periode.
In 1630 werd er een lijst opgesteld om een veldtocht naar Lingen te organiseren, waarbij vermeld wordt dat Ids met zijn compagnie dan nog in Delfzijl is.

Plattegrond van Delfzijl uit 1649, uit atlas gemaakt door Joan Blaeu

In 1631 wordt er door de Friese Staten een tweede Fries Nassaus Regiment opgericht, waarvan Ids van Eminga volgens Staten resolutie van 15 juli 1631 als eerste kolonel wordt benoemd.
Pas op 30 juni 1633 wordt dit door de Raad van State goedgekeurd, maar dan is onze Ids dus al zo’n 2 jaar kolonel.

Dat de Friese Staten hierin zelf de besluiten namen, blijkt wel uit de enige afbeelding van Ids van Eminga die we kennen.
Hij staat afgebeeld op de imposante lijkstatie van de in januari 1633 te Leeuwarden bijgezette Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau.
Overigens lopen er nog twee familieleden mee in dezelfde stoet: achterneef Syds van Eminga (ong. 1600->1638) en neef Frans van Eminga (ong. 1574-1653).

‘De Heere Idzaert van Eminga Collonel’. Lijkstatie Ernst Casimir 1633.

Ids verbleef vermoedelijk veel in de vestingstad Delfzijl, want op 14 februari 1635 komt hij daar te overlijden. Zijn functie van kolonel van het 2e regiment werd door Jacques van Oenema ingevuld. De bekende ‘kroniekschrijver‘ kapitein Poppe van Burmania volgde hem op als kapitein van zijn compagnie.

Portret

Portret van Ids van Eminga. Regimentserie


Familiewapen

Familiewapen Van Eminga, Stamboek van den Frieschen Adel.

Overige
In 1589 schreef Ids een bijdrage in het Album Amicorum van Hiskia van Harinxma thoe Slooten.
Zijn latijnse tekst was als volgt:

Omnia si perdas , famam seryave memento
Qua semel amîssa , postea nullus eris
Vîctî quandoque resurgunt.

Bijdrage uit 1589 van Ids van Eminga in het Album Amicorum van Hiskia van Harinxma thoe Slooten.

Familieleden in het leger

Vaandel

Vaandel in gebruik ca. 1598-1603

Compagnie nr. 12
* Ids van Eminga (*ong. 1580-U1635)
* Kapitein van 1601-1635
* Voorganger: –
* Opvolger: Poppo van Burmania
* Hoogste militaire functie: kolonel
* Woonplaats: Dokkum

Meer informatie:
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
https://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu06_01/molh003nieu06_01_0729.php
http://www.simonwierstra.nl/EMINGA.htm
http://www.mpaginae.nl/At/EC1633.htm


In 1589 woonde hij te Leeuwarden (quaclappen, Idzart van Emingha).
Woonde in 1618 te Dokkum.

Portret van Ids van Eminga (ong. 1570-1635).
Serie van 18 portretten van stafofficieren van het Friese Regiment.
Geschilderd door omgeving Wybrand de Geest, 1635-1645.

De Vrije Fries 1859: Album Amoricum, bijdrage van Ids van Eminga in het boek van Hiskia van Harinxma thoe Slooten
In 1589 schreef hij hier :
Omnia si perdas , famam seryave memento
Qua semel amîssa , postea nullus eris
Vîctî quandoque resurgunt.

In 1590 vaandrig in de compagnie van kapitein Diederik Holstein.
Op 10-7-1599 stelt WL kapitein Jan Sageman voor om zijn vaandrig Ids van Eminga tot luitenant te benoemen en zijn sergeant tot zijn nieuwe vaandrig. (dagboeken WL)
Hij werd op 13-3-1601 benoemd als kapitein.
In 1601 deed Ids Eminga (als: Idts Immingha) mee aan de veldtocht naar Brabant (bron: Pierius Winsemius, boek 20, blz. 14), onder Caspar van Ewsum, die 6 vaandels leidde.
Zie ook zijn compagnie vaandelschets ca. 1601.
Op een lijst van het veldleger uit 1601 bestaat zijn compagnie uit 141 manschappen
Was in 1601 bij het beleg van Rijnberk.
Op 29-11-1604 werd Adsert Wyngia vaandrig in de compagnie van kapitein Eminga, geen voorganger genoemd.
In 1606 lag hij in garnizoen te Coevorden, aangezien zijn vrouw daar toen overleed.
In 1623 kapitein (http://www.mpaginae.nl/At/Taux1623en1639.htm).
Van 1627-1631 schreef hij brieven vanuit de vesting Delfzijl naar stadhouder Ernst Casimir (www.archieven.nl, als J. Emingha).

In 1628 stond zijn compagnie op repartitie van Friesland
http://www.mpaginae.nl/At/compagnieschrijvers.htm
Lijst met schrijvers van alle compagnieën op repartitie van Friesland, 1628

In 1630 kapitein en bevindt zich dan in Delfszijl (lijst comp. veldtocht Lingen).
In 1631 is het tweede Friese Regiment Infanterie opgericht als ‘Regiment Eminga’ en wordt hij door de Friese Staten op 15-7-1631 benoemd tot kolonel.
Door de Raad van State wordt hij officieel op 30-6-1633 benoemd tot eerste kolonel.
In 1633 loopt hij als kolonel mee in de lijkstatie van stadhouder Ernst Casimir.
Na zijn overlijden wordt hij als kolonel opgevolgd door Jacques van Oenema.
Op 19-2-1635 volgt Poppe van Burmania hem op als kapitein.

Zie uitnodiging begrafenis Dorothea van Feytsma, 24-4-1618
Woonplaats: [Dokkum]
– Hopman Idzaert v. Eminga met sijn suster His v. Eminga
http://www.mpaginae.nl/MurBak/leedbrieven.htm

Nedergerecht Dokkum invnr. 022 Recesboeken 1618-1623
Actum den 7en octobris Ano. 1619
Mr. Cornelis Harmenszn. Chirurgijn onder de compagnie vande Erentfesten
hopman Edzert van Emingha doe cont ende bekenne geassigneert te hebben
sulx doende mitsdesen …… die …. secretaris dezer stede om ut
handen van Johannes Heereszn. sergeant ende schriever vande selven compagnie nae
den eersten novembris eerstcomende? soo vele penningen te ontvangen ende daervan mijn tractement …..

Hypotheekboeken Dokkum:
1619. Sterfhuis van Marie Jans in leven huisvrouw van Gerrijt Berents adelborst onder de compagnie van E. Hopman Edsert van Eminge op verzoek van Hendrick Colckman en Claas Ritsckes curatoren over T….. Jacobs haar zoon [Dokkum Inventarisatieboeken Inv 113. Digitale blz 321]
1620. Ten huise van Gerrijt Berents adelborst onder de compagnie der edele manhaftige hopman Edzart van Eminga [Dokkum Inventarisatieboeken Inv 114. Digitale blz 38]

e-mail van Piet de Haan dd 20-2-2022:
De nagelatene huisinge en plaats van Jr Edzart van Eminga nu bij de copers bewoond ten westen [Bron: Alle Friezen. Proclamatieboeken Dokkum Inv 193. Digitale blz 71. 23-06-1636.
De locatie is niet exact vast te stellen maar is rond Kadaster 1832: A289. De straat heet nu Oranjewal.

Kenmerken

NationaliteitFriesland
NaamIds van Eminga
WoonplaatsDokkum
CompagnieC12
RangFriese Nassause Regiment - kapiteins
Friese Nassause Regiment - Kolonel
Officier van:1601
Officier tot1635
Vermeld bij:
Gesneuveld-
(BK nr.)32319
Blogja
Portret/State/Familiewapen
AfbeeldingenFamiliewapen
Vaandel
State
Beleg, fort, etc.
Voorganger in C12T. van Osinga
Opvolger in C12Anton Maurits van der Appel

Andere kolonels

Admiraliteit van Friesland - Kapitein

Admiraliteit van Friesland - Luitenant-Admiraal

Friese Nassause Regiment - Cornet

Friese Nassause Regiment - kapiteins

Friese Nassause Regiment - Luitenants

Friese Nassause Regiment - Ritmeesters

Groninger Nassause Regiment - Kapiteins

Hoogduitse Nassause Regiment - Kapiteins