Ids van Eminga

Achtergrond
De familie Eminga is een eeuwenoud Fries adellijk geslacht, oorspronkelijk afkomstig uit het dorp Stiens bij Leeuwarden.
Door huwelijk van Sjuck van Eminga met Frouck van Wiarda, kwam het belangrijke Wiarda State te Goutum in het bezit van de Eminga’s, die er vervolgens eeuwenlang op woonden. Kleinzoon Sjuck van Eminga (?-1541) kwam vermoedelijk op het (nieuwe? familiegoed) Eminga State, eveneens te Goutum te wonen, waarvan de bewonersgeschiedenis helaas grotendeels onzeker is.

Omstreeks 1570 wordt Ids van Eminga geboren als zoon van (water)geus en grietman Sjuck van Eminga en Fouwel van Holdinga.
Op 10 april 1605 huwt hij te Leeuwarden met Womck van Mockema, dochter van Syds van Mockema en Jets Douma van Oenema.
Womck komt echter al na één jaar te overlijden en voorzover bekend is Ids niet meer opnieuw getrouwd.
Overigens wordt Ids ook wel Idzard of Edzard genoemd.
In 1618 woont Ids samen met zijn, toen nog ongehuwde, zus His in Dokkum.

Zijn vader Sjuck werd watergeus en streed in 1568 mee bij Heiligerlee, de plaats waar de 80-jarige oorlog officieel begon.
Sjuck komen we in 1574 nog tegen bij de inname van Stavoren en een jaar later in Bolsward.
In 1580 werd hij benoemd tot grietman van Dantumadeel, welke functie hij 2 jaar lang uitoefende.
De broer van Sjuck, Hessel van Eminga, werd waarschijnlijk de nieuwe bewoner van Eminga State te Goutum.

Tot slot is er nog een leuke anekdote over de bijnaam van Eminga State, Drinkuitsma, te vermelden.
Het dorpswapen van Goutum bestaat uit drie schenkkannen.
Volgens de overlevering, wisten de 15e eeuwse broers Wiarda wel van ‘innemen’ en noemden zij hun states Burmania, Wiarda, Eminga respectievelijk Putsma, Schenkinsma en Drinkuitsma. Deze namen werden zelfs op kaarten vermeld, zie de afbeelding hierboven bijvoorbeeld.

Militaire carrière
In 1590 is hij vaandrig in de compagnie van kapitein Diederik Holstein.
Op 13 maart 1601 wordt Ids benoemd als kapitein in het Friese Nassause Regiment.
Hij mocht gelijk vol aan de bak, want hetzelfde jaar komen we hem tegen als kapitein die aan de veldtocht naar Brabant meedeed, onder aanvoerder Caspar van Ewsum, die zes vaandels leidde.
Diezelfde zomer was hij ook aanwezig bij het beleg van Rijnberk.
Op een lijst van het veldleger uit 1601 bestaat zijn compagnie uit 141 manschappen
In 1606 ligt Ids vermoedelijk in garnizoen in de vestingstad Coevorden, wat we weten omdat zijn vrouw Womck er dat jaar kwam te overlijden.
Van 1627-1631 schrijft hij brieven aan de Friese stadhouder Ernst Casimir vanuit de vestingstad Delfzijl.
Aangezien ook Schelte van Aysma als commandeur brieven schreef is Ids zeer waarschijnlijk commandeur geweest van Delfzijl gedurende deze periode.
In 1630 werd er een lijst opgesteld om een veldtocht naar Lingen te organiseren, waarbij vermeld wordt dat Ids met zijn compagnie dan nog in Delfzijl is.

In 1631 wordt er door de Friese Staten een tweede Fries Nassaus Regiment opgericht, waarvan Ids van Eminga volgens Staten resolutie van 15 juli 1631 als eerste kolonel wordt benoemd.
Pas op 30 juni 1633 wordt dit door de Raad van State goedgekeurd, maar dan is onze Ids dus al zo’n 2 jaar kolonel.

Dat de Friese Staten hierin zelf de besluiten namen, blijkt wel uit de enige afbeelding van Ids van Eminga die we kennen.
Hij staat afgebeeld op de imposante lijkstatie van de in januari 1633 te Leeuwarden bijgezette Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau.
Overigens lopen er nog twee familieleden mee in dezelfde stoet: achterneef Syds van Eminga (ong. 1600->1638) en neef Frans van Eminga (ong. 1574-1653).

Ids verbleef vermoedelijk veel in de vestingstad Delfzijl, want op 14 februari 1635 komt hij daar te overlijden. Zijn functie van kolonel van het 2e regiment werd door Jacques van Oenema ingevuld. De bekende ‘kroniekschrijver‘ kapitein Poppe van Burmania volgde hem op als kapitein van zijn compagnie.

Portret

Familiewapen

Overige
In 1589 schreef Ids een bijdrage in het Album Amicorum van Hiskia van Harinxma thoe Slooten.
Zijn latijnse tekst was als volgt:

Omnia si perdas , famam seryave memento
Qua semel amîssa , postea nullus eris
Vîctî quandoque resurgunt.

Familieleden in het leger

• vader Sjuck van Eminga was watergeus en kapitein
• zijn broer Tjaert van Eminga (ong. 1580-1619) was kapitein

Vaandel

Compagnie nr. 12
* Ids van Eminga (*ong. 1580-U1635)
* Kapitein van 1601-1635
* Voorganger: –
* Opvolger: Poppo van Burmania
* Hoogste militaire functie: kolonel
* Woonplaats: Dokkum

Meer informatie:
http://www.mpaginae.nl/Nauta/kapiteins.htm
https://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu06_01/molh003nieu06_01_0729.php
http://www.simonwierstra.nl/EMINGA.htm
http://www.mpaginae.nl/At/EC1633.htm