Dronrijp – Hommema State

Zwanendrift te Dronrijp.

Wytze Riencks van Cammingha (ong. 1500-1533)

Uit: ‘Aanbreng van de zwanejachten in 1529’, It boek fan de Swan.
Menaldumadeel.
(16) Gheerit van Schoonhoven, dienaer van Witthie van Camminga
Reniex zoen, gheefft aan van syns heersceps wegen den selven syn
heerscip van syn huysvrou wegen toecompt de houdinge ende jacht
van soeveel zwanen als hem belyfft tot Hommema State te Dronryp,
waeraff tmerck is: buyten ende binnen gesplit aen de beyde de foe-
ten. Ende allegeert possessie van soelange, dat gheen memorie ter
contrarie en is. (17 recto)


REGISTER FAN SWANNEJACHTEN

DRONRYP, Hommema state, sj. M. 16, ek archyf Kingma
State II, 27 (mei grinzen).

Uit: It boek fan de swan.
Tsj. Gs. de Vries, 1959.
https://www.mpaginae.nl/Frl/zwanen.htm


Hommemastate

Liauckama-argyf, s.v. Hommema

Transkripsje mei kommentaar foar Nico van der Werf

Neffens it Swanebouck fan 1529, útjûn troch Tsj.Gs. de Vries, It boek fan de swan (1959) wienen der op Dronryp dizze sân kriten, fan súd nei noard:

1.Hommemastate

2.Obbemastate en Oedsmastate

3.Siardemastate en mear pleatsen

4.Foppingastate; hjirtsjin protestearret Teake Glins, dy’t seit dat lân en fearten tusken Wissemalaen en de Hearewei fan him binne.

5.Glinsterastate, fan Poeldam oant Hoptille, en nei it westen ta lâns de Harnzerfeart oan de Hearewei ta; Salmus Foppinga protestearret hjirtsjin en seit dat hy fan syn frous wegen de gerjochtichheid fan Dotingastate hat.

6.Hobbemastate, fan Hobbema oant Fleeringe lannen; Salmus Foppinga protestearret hjirtsjin en seit dat hy fan syn frous wegen it rjocht fan Fetse- en Dotingastate, wat Glins ûntkent

7. Breantingestate [dat is tsjintwurdich Schatsenburg]

Op it boerd fan de Ruilferkaveling Baarderadiel op Hatsum sjochst dy sân kriten sa’n tûzen jier lyn. Ik sis der mar by dat de tekst fan my is.

As ik sa sjoch wat lân oft dizze sân staten yn 1529 besloegen, dan liket my ta dat Liaukama tusken 1529 en 1644 gâns lân by har swanejacht fan Hommema mear krigen hat. Gjin niget dat dêr spul oer wie.

Wêr’t Skingen fanâlds by heard hat, is sa net te sizzen, mar it lân tusken Skingen en Fleeringa (dat is westlik ûnder Menaam) is der mooglik ek by kommen. Dat is dan it part dat Foppinga yn 1529 betwist oan Glins. Skingen is miskyn by Hommema kommen yn de tiid fan Wytse van Canmminga. Dy waard ek Eminga neamd, syn heit wie in Eminga. Hy wie troud mei Sjouck van Camminga (neffens in oant. yn It boek fan de swan). De Eminga’s hienen in stins yn Skingen, oan de westkant It kin bêst wêze dat Haije Jans dêr yn 1644 wenne.

****

Vrou Juliana van Liauckama Requireerde contra dien heere Laes van Glins Requirant; 1644

It stik dat ik fan dy krige, is fan de partij fan Liauckama, de Rqde. It is rjochte oan Hof. It is in reaksje op in oar stik, hjir net by, dat de Rqde yn july 1644 besoarge is. Dat jier of mooglik ek wol ien of twa jier earder, want saken sleepten lang, moat de kwestje dus spile hawwe. De saak draait om de fraach wa’t it swanerjocht yn Skingen hat, want dêr binne de tweintich swanen dêr’t it oer giet, sketten. De Rqt (Glins) hjit ek wol impetrant.

—–

(Rqt) hat sein dat seeckere swanen in sijn graft waren uijtgebroet, vonden sulcx onaengesien, dat de (Rqde) jaegers sijn swanen hebben met genomen, eischende mits dien die vergoedinge van voorschreven swanen en twintich mael twintigh floreen

Waer en teegens (Rqde) haer heeft beholpen daer mede dat die voorschr. swaenen waren gevangen in haer (Rqde) jacht behoorende tot Hommema State op Dronrijp, waer aen sij verstonde int minste niet misdaen te hebben. Alle sijnde sedert menschen memorie sij ende haer praedecesseurs in vredige possessie van voorschr. swane jacht

Sij komt mei getugen en stikken.

Ien fan dy stikken sil dit wêze, in los stik papier, mei in ôfskrift fan in ferklearring fan  Gerrijt van Schoonhoven, dienaer van Witie van Camminga Rienicxzn.:
t’ merck is buiten en binnen gesplit aen beijde voeten.
Dit is wurdlik gelyk oan wat yn it sn. Swanebouck fan 1529 stiet, útjûn troch Tsj.Gs. de Vries, It boek fan de swan (1959).

Op dyn kopy stiet op deselde bledside dit stikje, dat my oan it skrift te sjen út de 16de ieu taliket:

Hommema staete tot Dronrijp

De zwane Merck van Hommema staete is buyten ende bijnnen splijt aen beyde voeten, ende heeft Thete Hommema bij zijn leuen de selue jachte altijt te voren, ende nae zijn doot Wittye Camminga als man ende voeght van zijnder huysvr. Rijnts Camminga genoempt in goede possessie geweest. Aengegeven den 29en novembris ao. 1529

—-

Oare stikken binne in boedelskieding en in swaneboek

Geblijckende volgens dien uijt die scheidinge van Pieter van Camminga goederen dat die selwe onder andere heeft naegelaten die voorschr. State van Hommema welcke met die swane jacht alleen is toegeleijt Vrou Siouck van Camminga des (Rqde) moeder, twelck noch meer wert geconformeert met een Swane Boeck mede in articulia te vinden vermeldende dat all in den jaer 1570 den 24 Junij door heeren Everard Nicolai, keiserlijcke Majesteits Raed in voorschr. hoove in  tijden Gerard van [net ynfulle] int leeven dienaer van Witie van Camminga [grif deselde as Gerrijt van Schoonhoven út 1529] die selwe heeft aengebracht die voorschr. jacht van soo veel swanen, als hem Camminga geliefde tot voorschr. Hommema State behoorende, alle geevende possessie soo lange die geen memorie ter contrarie is.

—-

Folgje oare oerwegingen, ik type oer wat nije ynformaasje jout

—-
Daer te booven heeft die (Rqde; is dat fout, moat der Rqt stean?) geprobeert door verscheidene getuigen, als Sirck Jilderts, Anne Jans, Joucke Jouckes, Jan Gerloffs, Anna Haies, Jarigh Jilderts, Piter Ulbes, Douwe Douwes, Hein Jouckes, Hessel Hessels, Executeur en Hoijte Jellis, dat die eigenaers van Hommema State sedert menschen memorie altoos hebben gejaegt en doen jagen inde jaghten en crite, naeder inde 4e. positie gedescribeert, sonder dat hem eenige ofte oppositie is gedaen.

… dat die Rqt voormaels die Rqdes praedicesseuren geturbeert hebben in haer swane jacht, bij sijn eigen hant heeft belooft den Rqde in haer swanejacht niet te sullen te nae gaen

… oock allen dispuit wert wegh genomen door des Impetrants [= Rqt] confessie op den 13den articulo, uitwiesende dat eenige swaenen, waerover hier meede wert gecontraverteert, sijn gevangen tusschen Hommema en Foppinga state, jonkheer Abel [ net ynfulle] ofte sijne erfgenaemen toebehoorende. Welcke plaetse immers buiten alle dispuijt desen Rqt niet is raeckende.

… Sioert Haies, dienar van den impt. selven sijnde geweest, die welcke betuigt ses en dartigh jaren geleeden, wonende bij de Rqt noijt voor den selven eenige swanen heeft helpen ofte sien jaegen maer wel dat die Rqt een paer swanen inde gracht heeft geholden, die gevoert wordende en daer uijt geraeckt door den deposant [dat is Sioert Haies] weeder in gehaelt

Vertrouwende mits dien de Rqde claer genough haer negatie en recht tot jacht te hebben schoon eenige swaenen in des impts. Gracht mochten sijn uijtgebroet twelchk sij Rqde noctans niet en weet

… dat alles wat in iemants jacht gevangen wert toecomt den geenen wiens jacht het is om te jaegen

Folgje reaksjes fan Rqde op getugeferklearringen Rqt

Haije Jansen .. die selwe seght, dat die impt. altoos swanen solde hebben gejaecht inden dorpe Schingen, sonder int minste te describeeren des impts. praetense crijte ofte jaght [Haije wennet yn it westlike part fan Skingen] stemkohier Skingen 1640 nr. 9 (pastory) en 10 (eig. Sijds van Eminga)

Frans Pouwels .. dat des Rqdes swane jaghers inden dorpe Zwins hadden wechgehaelt dicht aen sijn deponents Landen ses jonge swanen, gemerckt met sijn Rqts Merck .. wit ek net oft it des impts crijte ofte jaght is

Advokaat (?) Liaukama kommentarieart:

.. het recht vanden swane jachten daer aff men hier te Lande soo groot staet maeckt

.. eask fan 20 kear

20 gûne net terjochte.. afhalen van 20 jonge swanen stemkohier Sweins 1640 nr. 1, id. Skingen 1640 nr. 12

Paulus Jansen stemkohier Sweins 1640 nr. 9

Sipke Douwes .. des impts. Crijte begint vanden Schingen aent Blauhuijs [Blauhûs is itselde as Glins] .. die affgehaelde swanen.. op Haaio Jans lant waeren uijt gebroet

Steffen Scheltes .. gesien te hebben dat die impts. swanen veeltiets quamen in Galema graft stemkohier Menaam 1640 nr. 42

Nanne Baerd .. dat des impts. Crite beginnende van Kingma Tille tot aen Fleeringa, daer die vorschr. Sipke Douwes die crite disfigueert van Schingen tot aen Blauhuijs welck veel verschilt    [Fleeringa] staende tot Menaem bij Gala Galama naegelaten stemkohier Menaam 1640 nr. 24

.. verscheijden mael een jonge swaen genoten te hebben dat des impts. swanen op sijn en Haio Jansen landt waeren uijtgebroet  stemkohier Menaam 1640 nr. 11? (Nanne Sijbrens br.)

Claes Ruijrdtsen

Pier Dircxen

Simon Tiallings

Sibe Ipes .. op Dronrijp wonendc

Boazum, PHB 20/21 maart 2019

Kenmerken

OmschrijvingDronrijp – Hommema State
Plaatsnaam / dorpDronrijp
Nummer255
LandNederland
ProvincieFriesland
GebiedWestergo
GrietenijMenaldumadeel
TypeZwanendrift
Zwanenhalsband-
Datering1529
Afbeeldingen-