Burgwerd – Donia State

Zwanendrift te Burgwerd, Donia State

Vermoedelijk

---

Uit: http://www.stinseninfriesland.nl/DoniaStateBurgwerd.htm

In 1723 is Lucia Emerentia van Burmania, uit Goutum, eigenaresse van Donia State. Zij trad op 22 maart 1722 in het huwelijk met Anthonius Hieronijmos Josephus van Scharrenberg van Houpertinga. Al een jaar later sterft haar man en ze hertrouwd in 1730 met Hendrik Grave van Moens, heer van Ravensberg, van Cronenburg, van Loenen, van Vrijenes, van Sluipwijk, enz. Lucia Emerentia van Burmania is in 1740 overleden en haar echtgenoot besluit in 1752 de State te verkopen. Hij woonde zelf in Amsterdam.
Donia State wordt dan gekocht door Gilles Hessels Mesdag en Riemke Coopmans. Gilles en Riemke waren de eerste burgerlijke bewoners van het buitenhuis en zij waren trots op hun verworven bezit. In hun testament gaven zij te kennen dat de “adellyke zathe” in handen moest blijven van het nageslacht. Het aristocratische verleden van het buitenhuis droeg waarschijnlijk bij aan hun speciale waardering voor dit bezit. De vroegere eigenaren en bewoners van Donia State waren invloedrijke personen en de glans van dit verleden straalde nu op hen af. Zij werden de verpachters van enkele boerderijen in het dorp (o.a. de huidige Doniastate van de familie Dooper en de boerderij aan het Trekpad van de fam. Wiersma) en verkregen het vis- en jachtrecht.

Een ander privilege ging tot hun spijt aan hen voorbij. Enige tijd na de overdracht van de state kwamen Gilles en Riemke tot de ontdekking dat het van oudsher aan Donia State verbonden recht van zwanenjacht buiten de verkoop was gebleven. Tevergeefs probeerden zij door middel van een rechtszaak voor het Hof van Friesland dit privilege alsnog te verkrijgen. Gilles kreeg wel het recht om een grafkelder in te richten in de kerk van Burgwerd en maakte daar ook gebruik van. Hoezeer hij gehecht was aan het aristocratisch vertoon van welstand, blijkt wel uit het feit dat hij een rouwbord liet maken dat na zijn overlijden werd opgehangen aan de wand van de kerk. Zijn begrafenis geschiedde met de nodige statie. De begrafenisstoet ging van zijn huis aan de Grote Dylacker, door de Sint-Janspoort, langs de trekvaart van Bolsward-Leeuwarden naar Burgwerd, waarna de kist drie maal rond de kerk werd gedragen alvorens bijgezet te worden in het familiegraf. In de 19e eeuw werd gekscherend opgemerkt dat de Mesdagen na hun overlijden schipper waren geworden aangezien de kelder veelvuldig onder water stond.
Gilles is overigens de enige die in het familiegraf begraven werd. Door de komst van Napoleon werd Nederland een Replubliek en alle aristocratische onderscheidingstekenen uit het openbare leven verwijderd. Wapens werden van grafstenen verwijderd en ook verdween het rouwbord van Gilles Hessels Mesdag uit de kerk van Burgwerd. Dit statussymbool werd opgeborgen op de zolder van Donia State en ging verloren toen in 1866 het buitenhuis door zijn kleinkinderen werd verkocht.

---

REGISTER FAN SWANNEJACHTEN

BURCHWERT, Donia state, sj. Hs. 1021a, side 12.
—
Uit: It boek fan de swan.
Tsj. Gs. de Vries, 1959.
https://www.mpaginae.nl/Frl/zwanen.htm